نشانه شناسی از جمله روش نو نقد است که برای تحلیل قسمت های مختلف هنر به کار برده می شود. از دیدگاه نشانه شناسی دسته بندی لوگوها برحسب ترکیب عناصر زبانی و شمایلی انجام می گیرد، بنابراین دسته ای از لوگوها فقط از عناصر زبانی هستند که به آن لوگو نوشتاری می گویند. دسته ای دیگر با ترکیب عناصر شمایلی طراحی می شوند که به آن لوگو شمایلی می گویند و آخری از تلفیق عناصر نوشتاری و شمایلی ساخته می شوند که به آن نشانه تلفیقی می گویند. در این پژوهش سعی شده است عناصر بصری نشانه نوشته شبکه دو، با روش نقد ترکیب و محتوا مورد بررسی قرار گیرد.

شعار شبکه: شبکه دو شبکه زندگی

طراح: جواد پویان

موضوع لوگو: فرهنگی

مقدمه‌ای بر نشانه شناسی لوگو شبکه دو

طراحی لوگو و نشانه یکی از مهمترین فعالیتهای هر سازمان است. وجود یک لوگوی اختصاصی جایگاه سازمان و نهاد مورد نظر را در جامعه ارتقا می دهد که در عین سادگی، اختصار و زیبایی باید کاملا گویا و دارای هویت بصری باشد لوگو تایپ یکی از اصطلاحات به کار رفته در تایپوگرافی است که به معنای طراحی با حروف مفرد و ترکیب است.

شبکه دو سیما یکی از شبکه های تلویزیونی دولتی کشور ایران است که در مجموعه صدا و سیما ایران مدیریت می شود که شعار شبکه (شبکه دو شبکه زندگی) نام دارد. این لوگو توسط طراح جواد پویان طراحی شده است. (استاد جواد پویان متولد سال ۱۳۳۵ در شهر تهران است. او در سال ۱۳۶۴ در رشته گرافیک در مقطع کارشناسی از دانشکده هنرهای زیبا تهران فارغ التحصیل شده است کارشناسی ارشد خود را در سال۱۳۷۱ در رشته گرافیک از دانشگاه شمال تگزاس دانشکده هنرهای زیبای آمریکا گرفته است.)

تحلیل لوگو

برابری فضاهای مثبت و منفی در لوگو ایجاد توجه می کند و برابری خطوط که حالتی نوشتاری (دو) لوگو را نشان می دهد ودقیقا در راستای خطوط طلایی قرار گرفته است.

در این نشانه خط که به صورت مورب به کار رفته است، که خط مورب خطی است که همیشه در حال حرکت  بوده و نسبت به خط افق و نسبت به خط شاغولی میل برابر دارد و دارای ۴۵ درجه است. در بیان حسی این خط حرکت، هیجان و همچنین اندوه و گرفتگی تقریبا به یک نسبت برابر وجود دارد. خط مورب در ارتباط با نمادهای مردانگی و زنانگی کاملا خنثی است.

خط مورب که در قسمت (و) ایجاد شده است دارای استحکام و ایستایی و مکان می باشد بنابراین خطی منطقی به نظر می آید. خطوط در لوگو دارای قدرت بیان ویژه ای هستند، که باعث یکپارچگی و وحدت می شوند و حالتی محکم به وجود می آورند.

در این لوگو نوشته سطح به سه صورت وجود دارد:

الف: بر اثر نیروی ناپیدا بر خط، خط شکسته به دور خود حلقه زده، که ایجاد سطح کرده است.

ب: از کنار هم گرفتن خطوط  تیره و روشن (منفی و مثبت) ایجاد سطح کرده است.

ج: با توجه به قانون مشابهت در روانشناسی گشتالت، موارد مشابه بر حسب ویژگی خاصی که دارند مانند: شکل و رنگ، گروهای مشترکی را به وجود می آورند.

هرگاه شکل مربع تبدیل به لوزی شود حالتی پویا به خود می گیرد، در شکل لوزی انرژی حرکت، به جانب قطرهای آن است. حرکت و انرژی با تکرار خطوط یک در میان کنتراست به وجود آمده است.

احساسی مداوم در تصاویر و اتحاد شکلی، با تکرار مشابه و یا تکرار ریتم و متغیر احساس حرکت می کند.

خطوط کناری مسیر خطی را مشخص می کنند که به هنگام مشاهده آن، احساس حرکت را ایجاد می کند.

نشانه به صورت کنتراست که حالتی تیره و روشن دارد خود را جلوه داده است، و از به هم پیوستن خطوط و تکرار آنها ریتم به وجود آمده است.

ترکیب مورب نمایشی از عدم ایستایی و تعادل است. هنرمندان بسیاری از ریتم حرکت مورب برای تنظیم ترکیب خود سود برده اند.

کمپوزیسیون این نشانه در کادر مربع شاخص است که با نوعی حرکت دوار آن را به شکل لوزی تغییر داده است.

نتیجه گیری

این لوگو که در کل از خطوط مورب استفاده شده که از لحاظ روانشناسی خط مورب القا کننده هیجان، اندوه و گرفتگی است پس نمی شود آن را با شعار شبکه دو (شبکه دو شبکه زندگی) مطابق کرد چون مخاطب عموم مردم است ولی در حالتی ساده و غیر پیچیده می باشد و جلب توجه کمتری را از خود نشان می دهد چون در رسانه اولین هدف ما تصویر است نه لوگو، واز لحاظ خوانایی مشکلی ندارد.

منابع

چارئی،عبدالرضا، خلاقیت در تایپوگرافی،۱۳۹۲،فرهنگسرای میر دشتی

آیت اللهی، حبیب الله، مبانی نظری هنرهای تجسمی،۱۳۹۰، فرهنگ قم

نجابتی،مسعود، خط در گرافیک،۱۳۸۵،کتب پیش دانشگاهی

ویکی پدیا

نویسنده: ابوالفضل خاتمیان